Šećerna bolest je jedna od najčešćih bolesti današnjice. Bolest koja poprima razmere pandemije u svetu. Bolest koja je svakim danom sve prisutnija u svim sredinama, sa svakodnevnim porastom obolevanja. Sv epidemiološka predviđanja bivaju rano prevaziđena jer broj obolevanja biva veći od naših predviđanja.
To je kompleksna metabolička bolest sa nizom metaboličkih poremećaja od kojih je osnovni poremećaj metabolizma ugljenih hidrata-šećera. Zbog toga je bolest i nazvana šećerna bolest – poremećaj metabolizma šećera kao osnovni metabolički poremećaj, a prisutni su i poremećaji metabolizma masti i drugih materija. Imamo dva osnovna tipa šećerne bolesti: Tip 1 i Tip 2.
Šećerna bolest
Poremećaja funkcije beta ćelije
šećerna bolest nastaje zbog poremećaja funkcije beta ćelije koja se nalazi u pankreasu-gušterači i to u onom endokrinom delu pankreasa (onaj koji luči hormone).
Beta ćelija ne luči dovoljno insulina ili ne luči insulin blagovremeno (prema metaboličkom zahtevu). Drugi poremećaj u tipu dva dijabetesa je neadekvatno delovanje izlučenog insulina. Izlučeni insulin ostvaruje svoju funkciju na ćelijama ciljnih tkiva (mišićno, masno, jetra).
U tipu dva dijabetesa insulin ne može da deluje na ciljne ćelije zbog insulinske rezistencije, a koja nastaje najčešće zbog gojaznosti ili prekomerne telesne težine. Ovi poremećaji su u tipu dva šećerne bolesti prisutni u oko 80% slučajeva.
Zbog ovih poremećaja insulina nema ili ne deluje dovoljno dobro te on ne omogućava ulaz glikoze-šećera u ćeliju gde bi se glikoza metabolisala-razgradila, već glikoza-šećer ostaje u krvi i tako raste nivo šećera.
Višak šećera u krvi izaziva manjak šećera u ćelijama koje su gladne. Šećera u krvi je mnogo, a ćelije ga nemaju! Regulatorni centri reaguju na tu glad dajući signale za povećanim apetitom. Višak šećera u krvi izaziva porast rastvorljivih materija u tečnosti, što izaziva dehidratacija ćelija.
Visok nivo šećera u krvi
izaziva malaksalost, umor, glavobolju, pospanost, nervozu, razdražljivost. Ti opšti simptomi koji se mogu javiti i kod drugih bolesti ili mogu biti posledica umora, stresa, često zavaraju bolesnika da se na vreme ne obrati lekaru. Svi ovi poremećaji su razlog za jednostavnu analizu-merenje šećera u krvi.
Izmerena vrednost šećera u krvi je za procenu stanja metabolizma šećera. Svaka nefiziološka vrednost je razlog da se osoba sa nalazom obrati lekaru koji će dalje odrediti postupak.
Na vreme otkrivena šećerna bolest, blagovremena i adekvatna terapija, promena načina života bolesnika sa šećernom bolešću su uslovi za dobro lečenje bolesti i sprečavanje komplikacija. Ne zaboravimo da poremećaj funkcije beta ćelije nastaje i 10-ak godina pre postavljene dijagnoze bolesti, a bitno je znati da u tom periodu (latentni diabetes) nastaju komplikacije šećerne bolesti.
Zato je bitno na vreme utvrditi stanje metabolizma šećera i od momenta postavljene dijagnoze bolesti što bolje kontrolisati bolest.
Dr Bratislav B.Milovanović
endokrinolog
